Głównym celem procesu formacji w Świeckim Zakonie Karmelitów Bosych jest przygotowanie osoby do życia charyzmatem i duchowością karmelitańską. Życie we wspólnocie karmelitańskiej stanowi konkretną drogę duchową, mającą swój określony rys. Jej charakterystyczne cechy to: umiłowanie modlitwy wewnętrznej, rozważania słowa Bożego, pobożność maryjna, praktykowanie modlitwy liturgicznej w duchu łączności ze wspólnotą Kościoła.
Świeccy karmelici bosi są zainteresowani nauczaniem Kościoła i stałym pogłębianiem swojego życia chrześcijańskiego. Konieczne podstawy teologiczne czerpią z Katechizmu i dokumentów Kościoła. Formacja ma za zadanie pomagać w dojrzewaniu danej osoby w aspekcie ludzkim, chrześcijańskim i duchowym. Wymaga ona rozwijania zdolności do dialogu oraz umiejętności dostrzegania, uznawania i poprawiania swoich błędów oraz słabych stron.
Formacja w Świeckim Zakonie Karmelitów Bosych opiera się na teologii Kościoła dotyczącej odpowiedzialności osób świeckich i roli pełnionej przez nich w Kościele. Odbywa się ona w ramach wspólnoty i pod kierunkiem wyznaczonych do tego zadania osób. Dobrze rozumiana formacja trwa przez całe życie, jednakże szczególnym czasem jest okres formacji początkowej, którego celem jest stopniowe wprowadzanie w życie Świeckiego Zakonu. Kształtuje się on w następujący sposób:
Etap pierwszy – okres kontaktu ze wspólnotą, trwający przynajmniej pół roku. Jego celem jest umożliwienie kandydatowi zapoznania się ze wspólnotą i jej sposobem życia. Wspólnota zaś ma możliwość poznania kandydata.
Etap drugi – trwający zwykle dwa lata okres formacji, który przygotowuje kandydata do złożenia pierwszych przyrzeczeń.
Etap trzeci – rozpoczyna się z chwilą złożenia pierwszych przyrzeczeń życia w duchu rad ewangelicznych i trwa zwykle przez okres trzech lat. Formacja w tym czasie obejmuje bardziej pogłębione studium Pisma Świętego, dokumentów Kościoła oraz nauczania świętych Zakonu. Etap ten zmierza do złożenia przez kandydata przyrzeczeń definitywnych. O dopuszczeniu do nich decyduje Rada Wspólnoty.
Kształt formacji w Świeckim Zakonie Karmelitów Bosych regulują stosowne dokumenty prawne, w szczególności Konstytucje, Statut oraz Ratio institutionis.